Geçen dönem 420 Bin ton açıklanan fındık rekoltesi önceki seneden 50 bin ton artarak toplamda 470 Bin tona ulaşmıştı. Geçen günlerde açıklanan ihracat rakamlarına göre 420 bin ton fındık satılmış durumda. Yani geçen senenin fındığı tamamen satılmış olsa da fındık fiyatları 12-13 TL’den 8 TL’ye kadar düştü.

Bu sezon için henüz resmi fındık rekoltesi açıklanmasa da 600-700 Bin ton fındık rekoltesi olduğu yönünde açıklamalar var. Rakamın tam olarak ne olduğu bilinmese de geçen sezondan daha fazla fındık olduğu kabul edilebilir. Bu durumda fındık fiyatları geçen sezonun bıraktığı yerden yani 8 TL’den daha da aşağılara düşebilir.

Fındık fiyatları TMO’nun alımlara başlaması ile düşüşü bir süre durdu fakat yine sezonu düşerek kapattı. Yeni sezonda TMO’nun henüz olup olmayacağı belli değil. Olsa da ne kadardan fındık alacağı açıklanmış değil. Zaten TMO’nun amacı serbest piyasada kalıcı olmak değil. Serbest piyasadaki sömürücü düzene bir mesaj vermekti. Bu “Siz daha fazla para kazanmak uğruna piyasayı öldürüyorsunuz, kendinize gelin” mesajıydı. Bu mesaj tam olarak anlaşılmış değil. Önümüzdeki sezon da bir şey değişecek değil.

Peki maliyetinin altında bir fındık fiyatı çıkarsa ne olur? Cevabı basit. Üretici bir iki sene bekler, piyasa düzelmezse sektörden ayrılır. Bu kaçınılmaz bir sonuçtur. Şu anda üreticimiz sabrının sınırında. Psikolojileri bozulmuş durumda. Düşünün fazla fındık olmasın diye dua eden fındık üreticisi nasıl olabilir? Bu düşüncelere bizi iten “serbest piyasa” koşullarıdır. Fındık üreticisi de piyasadan çekilme mesajı verirse haliyle devletin düzenlemeleri daha sertleşir. Fındık yer üstünde çıkan bir maden gibidir. Bu üretilemez hale gelince devlet büyük zararlar etmeye başlar. Sonuçta kaybedecek hiçbir şeyi olmaz. Ve piyasa kurallarını yeniden yazar. Bunun sonucunda da önümüzdeki sezon yeni bir fındık piyasasında uyanabiliriz.

Yeni sistemin ne olacağı bilinmez fakat şuandaki sistemden çok ciddi dersler alınması gerekir. Özellikle fındık üreticisinin kar oranı en düşük seviyede tutulmamalıdır. Buna fındık üreticisi izin vermemelidir. Fındık sektörünün en temel taşı olan fındık üreticisi değerini anlamalıdır. Eğer bu yeni sistem yürürlüğe girmez ise öngörüldüğü gibi Türkiye, dünya fındık sektöründe yerini kaybeder. Hem üretici, hem devlet zarar eder.

Kenan Ayhan